اسگي دييرمان

فارسجا يازا-يازا فارسلاشيريق بيز.
فارس راسيستلر ايله دوستلاشيريق بيز.
آرتيريريق فارسين خزينه‌سينه،
اؤزوموز تملدن سوسلاشيريق بيز

بو آغير لکه‌دي بير حقارتدي،
عؤمور بويو بونو داشيييريق بيز.
بو ياشاماق دئييل، ظولوم-ذيللتدي
آديني قويموشوق ياشييريق بيز.

نييه بو ذيلته بيز قاتلاشيريق؟
اولمايا ذيلته آليشميشيق بيز!
بلکه گونو-گوندن مانقورتلاشيريق،
مانقورتلاشماق ايله باريشميشيق بيز!

فارسجا يازيريق بيز نيسگيليميزي
بيري بيله‌رکدن، بيري بيلمه‌دن
قيراغا قويموشوق اؤز ديليميزي،
اؤزگه‌نين ديلينده يازيريق ندن؟

مگر آز آغلادي او قاراچورلو
بولوتون گؤزوندن ياش آز الندي؟
مگر سؤيله‌مه‌دي او ايشيق يوللو
ادبين شاه داغي، شانلي سهندي؟

"اؤزگه چيراغينا ياغ اولماق بسدپر،
دوغما ائللريميز قارانليقدادير،
يانيب يانديرماياق يادين اوجاغين،
ائويميز سويوقدور، قيشدير، شاختادير."

"دئميرم يانميياق، الوولانميياق،
يانماسين، نئيله‌سين يازيق پروانه؟
يانميياق ويفاسيز يارين اودونا،
ياناق ائليميزه ياناق وطنه!"

يازماق مئيلين وارسا اؤز ديلينده ياز
ائله ياز آناندا قوي باشا دوشه
دييشمه ديليني اولما ياراماز
هئچ جانلي ايسته‌مز ديلين دييشه

تورکجه ياز ائلينده قوي باشا دوشسون
ائله ساده ياز کي هامي آنلاسين
هانسي جانلي گؤردون ديلين دييشسين،
خوروز مييوولاسين پيشيک بانلاسين؟

کيم گؤردو دونيادا آت قود-قود دييه
يا تويوق کيشنه یه، کؤپک ملييه
البت کي هر جانلي اؤز اولماق ايستر
بيلمم بعضي آدام ايستمير نييه

ايندي کي اؤز اولماق موتلو اولماقدير
منده دئييرم کي گلين اؤز اولاق
معناسي بو سؤزون اؤزگور اولماقدير
اؤزگور بير اوجاقدا يانار کؤز اولاق

اؤز اولماق مومکوندور دئييل کي يالان
سنجه اؤز اولماغين چاغي دئييلمي؟
سهندين سؤزونو قوربته سالان
اؤزگه لامپاسينين ياغي دئييلمي؟

اينسانين وارليغي بير آنا ديلدي
هر کسين اؤز ديلي اؤز آناسي وار
فارس ديلي ديللري اؤلدورن ديلدي
بو ديلده يازماغين نه معناسي وار؟

تورکجه ياز، حاققیمدا بير قارقيش دئ سن
سانما اينجييرم سندن کوسرم
مني حاقلانديريب بير آلقيش دئسن
بئله قلمينه قوربان کسرم

دئمم کيمسه تورکجه بويوم اوخشاسين
سؤوسنده ذؤوقدن دولوب داشارام
آنجاق ايسته‌ييرم ديليم ياشاسين
چون ديليم ياشاسا منده ياشارام

يازيقلار اولسون کي يوز ايلدن سورا
بيز اؤز کلله‌ميزله دوشوروک تورا
"صبر ايله قورادان حالوا يئينلر"
ندنسه يوز ايلدي پيشمز بو قورا؟

تيکانلي يوللاردان کئچيب گئده‌رک،
اوزاق چئشمه‌لردن سو داشيييريق.
فارس دييرمانينا سويو تؤکه‌رک،
جوشوروق، داشيريق، ذؤوق ياشيييريق!

دييرمان گوجله‌نير، دؤنور-دولانير
بيزيم گوجوموزدن، امگيميزدن.
کاش بير گوج اولايدي دايان- دور دييه
ياپيشايدي بيزيم بيلگيميزدن.

دايانين! بو عصرين کوراوغلولاري
کمينده ياتيبلار ديل اؤلدورنلر.
هرياني قاپساييب ديل اوغرولاري،
جان قورتارابيلمز بورا گيرنلر.

آييق-ساييق اولون، گؤز آچيب باخين!
امان الدن گئدر گؤز يومولاندا.
ساقينين، خامليغي آتين، بوراخين
کئچل حمزه‌لر وار بو دييرماندا.

هله‌ده بيلميريک بو دييرماندا
ازيليب دارتيلان هانسي بير دندي.
دوشمان نه اولدوغو قالسين بيرياندا
سوچلارين چوخودا اؤزوموزدندي.

تورک شاعيري بوگون تورکجه يازماسا
بو منطيقه سيغماز بير سوخا-سوخدور
 بوگون بير ضيالي بونو قانماسا
اوچلوک لامپا قدر زياسي يوخدور

چون او دييرماندا بيزيم آتاميز
دارتيلير ازيلير بير "پئدر" اولور.
نييه "مادر" اولور گؤزل آناميز
عزيز قارداشيميز "برادر" اولور؟

اوغلوموزون آدين "داريوش" قويساقدا،
سؤز اصله گلنده "تورکه خر" اولور.
تورک يازارلاريميز چوخو دوستاقدا
يا قاچير يوردوندان دربئدر اولور.

من هئچواخت دئمه‌ديم فارس نامرد اولور.
بئشي نامرد اولسا، بئشي مرد اولور.
تورک باجيم-قارداشيم فارسجا يازاندا
باخ! بوگون بو منه يامان درد اولور.

دئميرم فارسلارين هاميسي پيسدي،
اونلاري بوگونه سالان راسيستدي.
اونلارا ظولم اولور بيزه داها چوخ،
بؤيوک بير زينداندا اودا حبيسدي.

اونلارين ايچينده دوستومدا چوخدور،
آما ضياليسين قيناماق گرک.
منيم ميللي درديم اونلاردا يوخدور،
آما دوست اولدوغون سيناماق گرک.

منده فارس خالقينا چوخ حؤرمتده وار،
قوهومدان آز دئييل قونشو حؤرمتي.
آما کي بوردا بير حقيقتده وار،
گؤزدن قاچيرماياق بو حقيقتي.

فارسين عواميدا، ضياليسيدا
بير يالنيش دوزندن بارينماقدادير.
"دئموکراتي"دا، ريياليسيدا
هله‌ده راسيسته يارينماقدادير.

عواملا ايشيم يوخ، مني يانديران،
"دئموکرات" دوستلارين يارينماسيدير.
اونلاردان ايستگيم، حاقدان ياندوران،
يئرسيز آغاليقدان آرينماسيدير.

کريم ماماغانلي

 

Əsgi Dəyirman

Farsca yaza-yaza farslaşırıq biz.
Fars rasistlər ilə dostlaşırıq biz.
Artırırıq farsın xəzinəsinə,
Özümüz təməldən sustlaşırıq biz.

Bu ağır ləkədir bir həqarətdir,
Ömür boyu bunu daşıyırıq biz.
Bu yaşamaq deyil, zülüm-zillətdir,
Adını qoymuşuq yaşıyırıq biz.

Niyə bu zillətə biz qatlaşırıq?
Olmaya zillətə alışmışıq biz!
Bəlkə günü-gündən manqurtlaşırıq,
Manqurtlaşmaq ilə barışmışıq biz!

Farsca yazırıq biz nisgilimizi,
Biri bilərəkdən, biri bilmədən .
Qırağa qoymuşuq öz dilimizi,
Özgənin dilində yazırıq nədən?

Məgər az ağladı o Qaraçorlu,
Bulut un gözündən yaş az ələndi?
Məgər söyləmədi o işıqyollu,
Ədəbin şahdağı, şanlı Səhənd i?

“Özgə çırağına yağ olmaq bəsdir,
Doğma ellərimiz qaranlıqdadır,
Yanıb yandırmayaq yadın ocağın,
Evimiz soyuqdur, qışdır, şaxtadır.”

“Demirəm yanmıyaq, əlovlanmıyaq,
Yanmasın, neyləsin yazıq pərvanə?
Yanmıyaq vıfasız yarın oduna,
Yanaq elimizə yanaq vətəvə!”

Yazmaq meylin varsa öz dilində yaz.
Elə yaz ananda qoy başa düşə.
Dəyişmə dilini olma yaramaz,
Heç canli istəməz dilin dəyişə.

Türkcə yaz elində qoy başa düşsün.
Elə sadə yaz ki hamı anlasın.
Hansı canlı gördün dilin dəyişsin,
Xoruz miyovlasın pişik banlasın?

Kim gördü dünyada at qod-qod diyə,
Ya toyuq kişniyə, köpək məliyə,
Əlbət ki hər canlı öz olmaq istər,
Bilməm bəzi adam istəmir niyə?

İndi ki öz olmaq mutlu olmaqdır,
Məndə deyirəm ki gəlin öz olaq.
Mənası bu sözün özgür olmaqdır,
Özgür bir ocaqda yanar köz olaq.

Öz olmaq mümkündür deyil ki yalan.
Səncə öz olmağın çağı deyilmi?
Səhənd in sözünü qurbətə salan,
Özgə lampasının yağı deyilmi?

İnsanın varlığı bir ana dildi,
Hər kəsin öz dili öz anası var.
Fars dili dilləri öldürən dildi,
Bu dildə yazmağın nə mənası var?

Türkcə yaz, haqqımda bir qarqış de sən,
Sanma inciyərəm səndən küsərəm.
Məni haqlandırıb bir alqış desən,
Belə qələminə qurban kəsərəm.

Deməm kimsə Turkcə boyum oxşasın,
Sövsəndə zövqdən dolub daşaram.
Ancaq istəyirəm dilim yaşasın,
çün dilim yaşasa məndə yaşaram.

Yazıqlar olsun ki yüz ildən sora,
Biz öz kəlləmizlə düşürük tora.
“Səbr ilə qoradan halva yeyənlər”,
Nədənsə yuz ildi pişməz bu qora?
 
Tikanlı yollardan keçib gedərək,
Uzaq çeşmələrdən su daşıyırıq.
Fars dəyirmanina suyu tökərək,
Coşuruq, daşırıq, zövq yaşıyırıq!

Dəyirman güclənir, dönür-dolanir,
Bizim gücümüzdən, əməyimizdən.
kaş bir güc olaydı dayan- dur diyə,
Yapışaydı bizim biləyimizdən.

Dayanin! bu əsrin Koroğluları,
Kəmində yatıblar dil öldürənlər.
Həryanı qapsayıb dil oğruları,
Can qurtarabilməz bura girənlər.

Ayıq-sayıq olun, göz açıb baxın!
Əman əldən gedər göz yumulanda.
Saqının! xamlığı atın, buraxın,
Keçəl Həmzələr var bu dəyirmanda.

Hələdə bilmirik bu dəyirmanda,
Əzilibdartılan hansi bir dəndi.
Düşman nə olduğu qalsın biryanda
Suçlarin çoxuda özümüzdəndi.

Türk şairi bugün Türkcə yazmasa
Bu məntiqə sığmaz bir soxa-soxdur
Bugün bir ziyalı bunu qanmasa,
Üçlük lampa qədər ziyası yoxdur.

Çün o dəyirmanda bizim Atamız,
Dartılır əzilir bir “pedər” olur.
Niyə “madər” olur gözəl Anamız
Əziz qardaşımız “bəradər” olur?

Oğlumuzun adın “Daryuş” qoysaqda,
Söz əslə gələndə “Türkəxər” olur.
Türk yazarlarımız çoxu dustaqda,
Ya qaçır yurdundan dərbedər olur.

Mən heçvaxt demədim Fars namərd olur.
Beşi namərd olsa, beşi mərd olur.
Türk bacım-qardaşım Farsca yazanda,
Bax! bugün bu mənə yaman dərd olur.

Demirəm Fasların hamısı pisdi,
Onları bugünə salan rasistdi.
Onlara zülm olur bizə daha çox,
Böyük bir zindanda oda həbisdi.

Onların içində dostumda çoxdur,
Amma ziyalısın qınamaq gərək.
Mənim milli-dərdim onlarda yoxdur,
Amma dost olduğun sınamaq gərək.

Məndə Fars xalqına çox hörmətdə var,
Qohumdan az deyil qonşu hörməti.
Amma ki burda bir həqiqətdə var,
Gözdən qaçırmayaq bu həqiqəti.

Farsın əvamıda, ziyalısıda,
Bir yalnış düzəndən barinmaqdadır.
“Demokratı”da, riyalısıda,
Hələdə rasistə yarınmaqdadır.

Əvamla işim yox, məni yandıran,
“Demokrat” dostların yarinmasıdır.
Onlardan istəyim, haqdan yanduran,
Yersiz ağalıqdan arınmasıdır.

Kərim Mamağanlı