مانقورت - چئنگيز آيتماتوو
" گون وار عصره برابر" رومانئندان پارچالار
دونيادا هر يئرين واردي اؤز آدي.
آدييلا چاغيرار اينسان هر زادي.
اينسان نه ياراتسا، او بير آد آلار.
وارليقدا يارانار، تاريخده قالار
آديني داشييار هر ياراتديغي،
حتّی، آنا-بئييت قبريستانليغي.
روايت اونونلا باشلانير باشدان،
کي نه لر تؤرنميش قانلي ساواشدان؟
راوينين دئديگي قديم زمانلار،
بو يئري ضبط ائدن يوانيوانلار،
بير عسگر اونلارا اسير دوشنده،
اونا وئررميشلر آزار ايشگنجه .
ايمکاني اولاندا اسيري اوننلار،
قونشو اؤلکه لره قول ساتارميشلار.
اونا ساييلارميش موتلولوق بو دا،
چونکي بيراز يئر قالارميش اومودا.
کيم نه بيلير نه وار؟ بلکه ده ائله،
ايمکان اولدو قاچيب قاييتدي هله....
يوان يوانلارين يوخلاديقلاري،
اؤز ايشلري اوچون ساخلاديقلاري،
او باختي چئوريلميش اسير قوللارا،
بير طالع واريميش قارادان-قارا.
ائله زيفلرديلر اونون باشيني،
تا کي ايتيرردي اؤز يادداشيني.
اونلارين دؤزولمز ايشگنجه لري،
باشدان يوخ ائدرميش دوشونجه لري.
بو ايشه عادتن يوان يوانلار،
قوربان ائدرميشلر ياخشي جاوانلار.
داعوادا توتولموش دؤيوشچولرين،
سئچرميشلر اونلار ان گوجلولرين.
اول باشدان قيرخارميشلار توکلرين،
سونرا بير-بير چکرميشلر کؤکلرين،
باشلاريني قيرخيب قورتاراناجان،
قصابدا دوه ني کسرميش او آن.
اونو لاپ ياخيندا تئز کسرديلر،
سويوماسين دييه تلسرديلر.
اونون دريسيني جلد سويارميشلار.
سويماقي بوينوندان باشلايارميشلار.
بو ايشه موناسيب اولان درييدي،
بويوندا دري نين ان قارت يئرييدي.
بويون دريسيني قصاب سوياندا،
حيصه لره بؤلرديلر او آندا.
بوغلايا-بوغلايا گؤتوررميشلر،
قيرخيلميش باشلارا کئچيررميشلر.
بير دوه بوينوندان سويولان دري ،
اولارميش بئش-آلتي زيفين يئتري.
او ايستي دريلر باشا چکيلجک،
يامان ياپيشاردي ساققيز زيفي تک.
چکيلمگي همان، ياپيشماق همان.
اوزگوچو بؤرکونه بنزرميش يامان.
باشينا بئله ايش گتيريلن آدام،
وارليغي اليندن گئدرميش تامام.
يا دؤزه بيلمه ييب دوشوب اؤلرميش،
يادا عؤمور-بيللاه مانگورت اولارميش.
يعني ايتيررميش عاغيل-هوشونو،
اونوتارميش کئچميشيني، دوشونو.
محکومون باشيني زيفله ين گونده،
تاخارميشلار اونون بوينونا کونده.
اؤيله کي باشينا ال وورانماسين،
باشينيدا يئره چاتديرانماسين.
اورپه ديجي ناله سسي بوشيئره،
کيمسه ني ناراحات ائتمه سين دييه،
بو دؤزولمز حالدا يازيق قوللاري،
باغلي آياقلاري، باغلي قوللاري،
آج-سوسوز اوزاقا آپارارميشلار،
قيزمار گون آلتيندا بوراخارميشلار.
بو ايشگنجه بير نئچه گون سوررميش.
گؤزتچيلر هندورده گودرميش.
هر طرفدن کسرديلر يوللاري.
گئجه-گوندوز گودرديلر قوللاري.
قوللار قورونارميش اوناگؤره کي،
بيردن عقربانين يانسا اورگي،
ياکي قوهوملاردان ماراقلانسالار،
خيلاص ائتمک اوچون خياللانسالار،
بو فيکره دوشه نين اؤنون آلسينلار،
بئله بير ائيله مه مانع اولسونلار.
آنجاق بئله حاللار چوخ آز اولارميش.
چونکي دوزنليکده تئز گؤرونرميش.
سونرالار او ائلده گليب بير نفر،
مانقورت اولونماقدان وئرسئيدي خبر،
مانقورت اولونماقي هر بير عسگرين،
ياخسئيديده قوهوم-قارداش جييرين،
کيمسه دوشونمزميش قورتاماغيني،
يا کي ساتين آليب قايتارماغيني.
چون کي نه اؤزونو، نه قافاسيني،
بلکه قايتارماقميش موقاوواسيني.
روايتجه بيرجه نايمان قاديني،
اونودا بيلمه ميش اؤز اؤولاديني.
دؤيوشکن اوغلونون موتسوزلوغونا،
گؤز يوما بيلمه ميش او نايمان-آنا.
ائله، ساري-اؤزک ناغيللاريدا،
بيزه خاطيرلادير بو حاديثه ني.
بو آدلا باغليدير او مزارليقدا،
آنا-بئييت، يني آنا مسکه ني.
* * *
هر بير آدام ساري-اؤزک چؤلونده،
دؤزنمزميش قيزمار گونش اؤنونده.
بئش-آلتي مانقورتدان ايکيسي-بيري،
داعوام گتيررميش، قالارميش ديري.
مانقورت اؤلومونه سبب نولورموش؟
آجليق-سوسوزلوق يوخ، عذاب اولورموش.
گون آلتيندا قورودوقجا زيفلري،
يامان اينجيدرميش او اسيرلري.
زيف قولون باشيني ائله سيخارميش
کي، دؤزه بيلمزميش، جاني چيخارميش.
يازيقلارين توکو ايکينجي گوندن،
باشلايارميش اوزانماقا کؤکوندن
آسياليلارين جود توکلريده،
بيترميش بير طهر او خام دريده.
يول تاپانماياندا، دؤنوب ترسينه،
گيررميش مانقورتون اؤز دريسينه.
بو سون ايشگنجه دن چوخلار اؤلرميش
قالان دا شوورو پوچا دؤنرميش.
يالنيز بئشينجي گون يوانيوانلار،
گليب محکوملاري يوخلايارميشلار.
گؤرسونلرکي کيم ديريدير کيم اؤلوب؟
بئش-آلتي مانقورتدان نئچه سي قاليب؟
بيري ديري قالسا، چوخو اؤلسه ده،
اونلار اوچون چاتماقيميش مقصده.
آچارديلار اونون قاندال-کونده سين،
وئررديلر سودان-يئمکدن يئسين.
قويارديلار جانينا سو يوگورسون،
گوجونو توپلاسين، آياغا دورسون.
ساغاليب دورارميش آرتيق آياغا.
آغريلار گئدرميش جاندان قيراغا.
جاني ساغالسادا، باش ساغالمازدي.
بئينينده ذره ده عاغيل قالمازدي.
يادداشين ايتيريب فيکري دونارميش،
دئپلاينؤنوب او قول مانقورت اولارميش.
قول مانقورتون ساغلام قولا نيسبتي،
بيره اون اولارميش ساتيش قييمتي.
بئله بير قايدادا وارميش اونلاردا،
ووروشما دوشنده آرالاريندا،
داعوادا بير مانقورت اؤلدورولنده،
بيره اوچ قانييميش ائلداشا گؤره.
مانقورت کئچميشيني آنا بيلمزدي،
ندير قوهوم-قارداش، آنا، بيلمزدي.
او بيلمزدي، گليب هانسي بير ائلدن،
هانسي قبيله دن، هانسي نسيلدن،
حتّی کي اؤزونون کيم اولدوغونو،
هانسي بير اؤلکه ده دوغولدوغونو.
يادا سالانمازميش او اؤز آديني،
اؤز اوشاقليقيني، اؤز اجداديني.
تهلوکه سيز، موطيع بير حئيوان کيمي،
داورانا بيلمزدي بير اينسان کيمي.
او قاچماق فيکرينه هئچ دوشمزيميش.
اونا شوبهلنمک گرکمزيميش.
مانقورت بير وفالي ساديق ايت کيمي،
خاطيرلارميش بيرجه اؤز صاحيبيني.
باشقا آداملارا قاريشمازميش.
هه دن-يوخدان آرتيق دانيشمازميش.
بير فيکري، قايغيسي اگر واريميش،
او دا اؤز قارنيني دويورماقيميش.
او واخت کي مانقورتون قارني توخ ايدي،
داها هئچ بير دردي-چورو يوخ ايدي.
اونا تاپشيريلان آغير ايشلري،
جان سيخيجي چتين سيفاريشلري،
بوينونا آلارميش او جاني-ديلدن،
يئرينه يئتيررميش اونو کؤنولدن.
کيمسه او چؤللرده بو تنهاليقا،
تابلاشا بيلمزدي مانقورتدان باشقا.
واخلي-واختيندا وئر سويون يئمگين،
ياي-قيش قاليب گؤرسون ايشين-امگين.
نه شيکايت ائتسين، نه گيلئيلنسين،
نده تنهاليقدان فغانا گلسين.
صاحيبي نين امري بير مانقورت اوچون،
اولارميش هر شئيدن اؤنملي، اوستون.
اونون آغاسيندان اولان اينتيظار،
يئمک ايدي، بيرده کؤر-کؤهنه پالتار.
* * *
او دؤووره عاييددير کي بو حاللار،
کؤچري آسييادا يوانيوانلار،
گونئي جيوارلاردان قووولان زمان،
قوزئيه کؤچمه ميش قالميشلار همان.
گئنيشلتمک اوچون اونلار يئرلرين،
ضبط ائتميشلر ساري-اؤزک چؤللرين.
اونلار قونشولارلا ساواشيرديلار،
قول قازانماق اوچون ووروشوردولار.
او ووروشمالارين آرا وئرديگي،
ساکيت اولان واختدا گونلرين بيري،
نايمان تورپاغينا گئديب-گلنلر،
سؤوداگر آداملار، مال گتيرنلر،
دئميشلر کي؛ مجليسده چاي ايچنده،
ساري-اؤزک چؤللريندن کئچنده،
قويولار باشيندا يوان يوانلار،
موقاويمت گؤسترمه ييب او آنلار.
بيرده او چؤللرده يالنيز بير جوان،
دوه سوروسونو گودن پاسيبان،
اونونلا ياخيندان دانيشان زمان،
باشا دوشوبلر کي مانقورتدور اوغلان!
اونا باخان بئله بيلير آدامدير،
هر بير زادي يئرينده دير ساغلامدير،
گؤرکميندن نه اولدوغو بيلينمز،
باشينا گلديگي عاغيلا گلمز.
يقين اودا بير واخت آنلايانيميش،
سؤز دئييب-دانيشان بير اوغلانيميش.
پيسده دئييل سير-صيفتي، گؤرکه مي،
جوان-جاهيل نه دردي وار، نه غمي.
اوزونده بيغ يئري تزه ترله ييب،
دانيشسا، دئيرسن آدام گؤرمه ييب.
نه آتا تانييير، نه آنا بيلير،
نده کيم اولدوغون او قانا بيلير.
دئسن، آدين ندير؟ اونو دا بيلمير.
هرنه سوروشورسان دانيشمير، دينمير.
قانديغي بير هه دير، بيرده کي يوخدور.
قارني توخ اولدوقدا هئچ دردي يوخدور.
بيرده باشينداکي قيللي پاپاغي،
اونو ايکي اللي برک-برک توتماغي.
دوه نين دريسي بعضن بيتيشيب،
عؤمورلوک مانقورتون باشيندا قالير.
دئسن گل قوپارداق گؤزلري شيشيب،
دلي آيغير کيمي سسي اوجالير.
مانقورت هئچ واخت پاپاغيني چيخارتمير،
پاپاغلا اوتورور، پاپاغلا ياتير.
* * *
بير آرواد مجليسده بو صؤحبت-سؤزه،
قولاق ياتيريرميش چاي سوزه-سوزه.
دئمه او دا نايمان-آنا اؤزويموش،
بو دا چوخدان آراديغي سؤزويموش.
گئجه نايمان-آنا گؤزونو يوممور،
سحر آچيلينجا چيميردا وورمور.
دوشونور کي سؤزو گئدن جواني،
ساري-اؤزکده کي مانقورت اوغلاني،
بيلمگينجه اونون کيم اولدوغونو،
ائده جک گؤزونه هارام يوخونو.
اونون اورگينده نواختدان بري،
گيزلتديگي اوزوجو شوبهه لري،
يئنه اورگينده سالميش ولوله،
کي اوغلو اؤلوب يا ديريدير هله؟
اوغلو ساري-اؤزک تورپاقلاريندا،
يوان يوانلارين داعوالاريندا،
دؤيوش مئيدانيندا هلاک اولموشدو.
اريده ايل اؤنجه اؤلدورولموشدو.
نايمانلاردا اونون آدي ديرييدي،
آدلي-سانلي کيشيلردن بيرييدي.
اوغلودا گئتميشدي اؤز آتاسي نين،
يوان يوانلاردان قيصاصين آلسين.
داعوادا دوشمنله او دؤيوشنده،
اوز-اوزه گلنده، سينه لشنده،
گؤروبلرکي آتين بوينونا دوشوب،
دوروش گتيرمه ييب يئره سوروشوب.
ائله کي قيزغين آت بو حالي گؤروب،
حئيوان هاي-هشيردن هورکوب گؤترولوب.
بير آياغي آتين اوزنگيسينه،
ايليشيب، آسيلي قاليب ترسينه.
ساللاناراق آت بؤيروندن آشاغي،
ساچي سوپوره رک يئري-تورپاغي،
آت اوغلاني سورويه رک يارالي،
دؤيوش مئيدانيندان ساليب آرالي.
حئيواني چاشديريب چؤلون قوباري،
ترسه ليکدن قاچيب دوشمنه ساري.
* * *
نئچه گون دالبادال نايمان ائللري،
گزيب آختارديلار بوتون چؤللري،
بلکه اوندان بير علامت تاپالار،
اؤلوبدورسه تؤره نيني ياپالار.
نه مئييت تاپيلدي، نده کي آتي،
نه ايزي قاليرميش، نده بير زادي.
نه سيلاه تاپيلدي، نه بير ياراغي،
بئله ليک بللييدي هلاک اولماغي.
دئديلر کي يقين اؤلوب بو اوغلان،
بو چؤلده ساغ قالماز يارالي اولان.
نئجه بير يارالي قورتارارمي جان،
قانين ايتگيسيندن، يا سوسوزلوقدان؟
* * *
نايمان-آنا اوچون او گوندن بري،
باشلاندي دونيانين قارا گونلري.
باشا دوشوردو او هر بير داعوادا،
هلاک اولانلار وار نورمال قايدادا.
آما کي اوغلونون چؤلده قالماغي،
اونو اؤز يوردوندا باسديرماماغي،
آنانين اورگين قويموردو راحات.
اونو بوراخميردي فيکير بير ساعات.
بو قارا فيکيردن خيلاص اولماغا،
قورخونج شوبهه لري باشدان قووماغا،
اينانايدي گرک عزيز اوغلونون،
دؤيوش گونلرينده دوشوب اؤلدويون.
اونو هر شئيدن چوخ شوبهلنديرن،
خياللارين دالغاسينا مينديرن،
يئرلي-ديبلي اونون اؤز اؤولادي نين،
او گون يوخا چيخماغييدي آتي نين.
آنانين ظنييجه آت اؤلمه ميشدي.
دؤيوش مئيدانيندان قاچيب گئتميشدي.
اودا بوتون ايلخي آتلاري کيمي،
سورويه-سورويه مينيجيسيني،
تئز يا گئج گتيريب چيخارتمالييدي.
هر حالدا ايلخييا قاييتمالييدي.
اوندا آت سورويوب گتيرن اؤلو،
نه قدر اولسادا خوفلو، قورخولو،
آنا اوچون لاپ ديدرگين اولسادا،
اوز-گؤزونو جيريب ساچين يولسادا،
نه قدر اولسادا او جان ياخيجي،
دهشتلي ،زهرلي، آجيدان آجي،
آما شوبهه لردن اوزاقلاشاردي،
سويوقجا مئحنته حاضيرلاشاردي.
آنجاق نه فايداکي اونون اوغلونون،
طالعيي بو ساياق اولمادي او گون.
نه مئييتي گلدي، نه آتي دؤندو،
اوجاغي سويودو، چيراغي سوندو.
گونلر اؤتوشدوکجه، دولانديقجا آي،
قبيله ده ياديرغانيردي اولاي.
بيرجه نايمان-آنا اونودا بيلمير.
نه واخت تسکين تاپار اونودا بيلمير.
ائله فيکيرلري او يان-يؤوره ده،
جريان ائديردي همان چئوره ده.
هاردا يار-ياراغي ايتدي اوغلونون؟
يهري-اسبابي نه اولدو اونون؟
گؤره سن باشينا نه گليب آتين؟
باتميش گيردابينا بو خيالاتين....
آنجاق ايسته ييردي علامتلردن،
اوغول طالعييني بيلسين اقللن.
آخي اولا بيلر بو احتيمالدا،
چوخ چاپاندان سونرا يورقون بير حالدا،
او سوسوز چؤللرده يورقون بير آنلار،
اونو توتوقلاسين يوان يوانلار.
اونلار ائده بيلر آتي قنيمت،
يهرلي بير آتدا پيس دئييل البت.
اوندا بس اورداکي يوان يوانلار،
اوغلونون آتينا يييه چيخانلار.
يقين کي اؤلونو آتدان آچيبلار،
آتي مينيب يييه سيني آتيبلار.
گؤره سن باسديريب اونو گئديبلر،
يا کي قوردا-قوشا يئم ائيله ييبلر؟
بلکه ده ديرييميش او واخت اؤلمه ميش،
آللاه هله اونا اؤلوم وئرمه ميش.
اؤلمسئيدي يقين دوشمن اؤلدوروب،
جانين آليب عذابلارا سون وئريب.
بو شوبهه لر بير-ايکي يوخ چوخ اييدي.
قورتاران دئييلدي سونو يوخ اييدي.
کيم دئيردي گلن سؤوداگرلرين،
بيرده مانقورت حاقدا گئدن سؤزلرين،
ائتگيسي-اثري بو اولاجاقدير،
آنانين قلبينه اود سالاجاقدير؟
چوخ فيکيردن سونرا او نايمان-آنا،
گلدي بئله تهلوکه لي قرارا؛
مانقورت پاسيباني او گؤرمیينجه،
اوغلو اولماماغين اؤيرنمیينجه،
گئجه لر آسوده ياتماياجاقدير.
بو فيکري باشيندان آتماياجاقدير.
* * *
سحري-سحري او نايمان-آنا،
حاضيرلاندي چيخا يوردوندان يولا.
ائودن چيخيب ترک ائتمه دن او کندي،
دوردو ائوين قاپيسينا سؤيکندي.
سوزدو ديقتيله او هندوري،
درين بير آه چکدي ياندي جييري.
بولوت تک آنانين دولدو گؤزلري،
آغزيندا دوعانين ايلکين سؤزلري.
پيچيلدادي؛ لا ايلاهه ايلا اللاه.
(او آللاهدان باشقا يوخدور بير آللاه)
دوه سيني کونجه چکيب ساخلادي،
اونو يئره کؤچسون دئيه خيخلادي.
گؤتوردو يول يئمگيني، يوکونو،
تر-تله سيک دولدوراراق خورجونو،
آليقدان آشيردي دوه يه ميندي.
سفر قصدي آغمايايا بيليندي.
* * *
بير نئچه گون اولاردي کي آغمايا،
تکدوزه سس ايله زارييا-زارييا،
اوج-بوجاقسيز ساري-اؤزک چؤلونده،
يورتا-يورتا، نايمان-آنا بئلينده،
چؤکک دوزه نيله دوام ائديردي،
نايمان-آنا دئين سمته گئديردي.
گوندوزلر يول گئديب يالنيز گئجه لر،
اوتوراق ائيله ييب دينجه ليرديلر.
يئنه گون دوغمادان توران سحرده،
او سؤوداگرلرين دئديگي يئرده.
آختارا-آختارا قول پاسيباني،
ياريب گئديرديلر چؤل-بيياباني.
سؤز يوخ، اوج-بوجاقسيز ساري-اؤزکده،
هئچ بير کرتنکله چالماز توتکده.
اوردا آدام تاپماق دئييلدي آسان،
قوم دنه سي کيمي بير شئيدي اينسان.
يئنه ده آدامين قاليب شانسينا،
اگر او سورويه ياخينلاشيرسا،
دويار بير دوه نين بؤيورتوسونو،
بير آز گئدر تئز-گئج گؤرر سورونو.
آدام دوشر دوه لرين ايزينه،
چاتار آخير قول مانقورتون اؤزونه.
بونايميش اومودو نايمان-آنانين،
بوندان سئواي بوشونا بيل قالانين.
دوه نين اوستونده گئدرکن آنا،
گؤز دولانديريردي اويان-بويانا.
گؤزو ساتاشماميش هله بير شئيه،
آرتيق باشلاميشدي شوبهلنمه يه.
بئله دوشونوردو او دوه لرين،
بلکه دييشيبلر اوتلاق يئرلرين.
يادا کي اونلاري يوان يوانلار،
ساتماق نييتيله آپاريبديلار،
خيوه، بوخارانين بازارلارينا،
اوردا چاتديرالار خريدارينا.
بئله اولسا، او پاسيبان گؤره سن،
قاييدارمي ائله اوزاق يئرلردن؟
بئله حيسلر اورگيني سيخاندا،
تپه لردن آشيب دوزه چيخاندا،
بيردن قارشيسيندا گؤردو بير دره،
دره نين ايچينده جاليب منظره.
کوللوق-تيکانليقدا بير سورو دوه،
اوزرينده نه يوک، نه ده کجوه.
نايمان-آنا اول بيراز سئويندي،
چون آختارديغيني تاپميشدي ايندي.
آغماياني هايلاياراق هويوخدو.
او مانقورت اوغلونو گؤرمکدن قوخدو.
دئدي ائله سورو بودور اوتلايير.
بس هاني پاسيبان؟ هاردا يوخلايير؟
دره نين باشيندا بير آدام گؤردو.
اونا چاتماق اوچون ايره لي سوردو.
گؤردو پاسيباندي الي چوماقلي،
آياغي چاريقلي، باشي پاپاقلي.
مينيک دوه سي نين برک نوختاسيندان،
توتوب، اونا باخير پاپاق آلتيندان.
ياواش-ياواش ياخينلاشيب اوغلونا،
اوغلونو تانيدي باخاندا اونا.
اؤزونو دوه نين بئليندن يئره،
نئجه آتديغيني بيلمه دي بئله.
دئدي؛ -اوغلوم-اوغلوم، آي اوغول بالام،
من سنين آنانام آي اوغول، آنان.
الي چاتماديقدا آرتيق بير شئيه،
باشلادي تپيکله يئري دؤيمه يه.
اؤزونو آياقدا ساخلاماق اوچون،
ائتيناسيز دوروب باخان اوغلونون،
برک-برک چيگينلرين توتوب ساخلادي،
بير يانيقلي هونکورتويله آغلادي.
باشينين اوستونو کسديرميش دردي،
چوخدان بري اونو گيزلين اوزردي.
ايندي بيردن آشدي-داشدي، سئللندي.
بوتون اومودونو پوچا دؤندردي.
آنانين گليشي بو يئره قدر،
اوغلونا ذره جه ائتمه دي اثر.
آغزينيدا آچيب بير سوروشمادي،
کيمين آناسيسان، کيمين آروادي؟
کيمسن، نه دئييرسن، نه ايسته ييرسن؟
نييه آغلاييرسان، نچون گليبسن؟
سونرادا چيينيندن اونون اليني،
ساليب دوام ائتدي اؤز عمليني.
مينيک دوه سيني او چکه-چکه،
گئتدي جوان دوه لره باش چکه.
مبادا کي اونلار اويناقلاشالار،
سورودن آيريليب اوزاقلاشالار.
آنا ترپنمه دي، چؤنبلدي قالدي،
ناله سي فريادي بيردن اوجالدي.
الي اوزده خيسين-خيسين آغلادي،
گؤزلري نين ياشي سئل تک جاغلادي.
بير موددت باشيني آشاغي سالدي.
فيکره جومدو، ساکيت بو حالدا قالدي.
سونرادا اؤزونو توپلادي آنا،
دوروب گئتدي اؤز اوغلونون يانينا.
اوغلودا، بير شئي اولماميش حال کيمي،
هوروت-هوروت اونا باخدي مال کيمي.
اوزگون صيفتينده نه يه اوخشاردي،
تبسومه بنزر بير شئي ايشاردي.
آنجاق اونون باخيشيغي، گؤرکه مي،
ائتيناسيز ايدي اولکي کيمي.
نايمان-آنا اوتور دانيشاق دئيه،
بير آه چکه-چکه چؤکدولر يئره.
نايمان-آنا سوروشدو اؤز اوغلوندان،
بيليرسن من کيمم؟ مني تانيرسان؟
باش ايشاره سيله مانقورت يوخ دئدي.
او آز آنلاسادا آنا چوخ دئدي.
اوندان سوروشدو کي بس آدين ندي؟
بيرجه دئدي؛ مانقورت، داها دينمه دي.
هه....!
-بئله چاغيريرلار ايندي آديني؟
يادينا سال گؤروم اصلی آديني.
مانقورت دانيشمادان مات-مات باخيردي،
آلين تري قاشلاريندان آخيردي.
آناسي گؤردو کي او باختي قارا،
يامان راست گليبدي قالين دووارا.
چاليشيردي خاطيرلاسين آديني،
کئچيلمز گؤروردو دووار قاتيني.
-بس دئ گؤروم ندير آتانين آدي؟
سن کيمين اوغلوسان؟ آتان هاردادي؟
يادينا سال قوهوملاردان بيريني،
هئچ اولماسا دوغولدوغون يئريني.
مانقورت ساکيت اوتورموشدو دينميردي.
اؤز آديندان باشقا بير شئي بيلميردي
-ايلاهي رحيمسيز يوان يوانلار،
گؤر بالامي نه گونلره ساليبلار.
دئيه درددن آغلاماغا باشلادي،
نيفرين ائديب باعثي قارقيشلادي.
آنانين بو هيرسي، دردي، کدري،
مانقورتا يوخ اييدي ائتگي-اثري.
-آلماق اولار مالي-دؤولتي دئيه،
قالميش يازيق آنا دئيينه-دئيينه.
-آنجاق کي آدامين حافيظه سينه،
کيم قصد ائده بيلر سادجه سينه؟
کيم بونو اولجه ياپيب گؤره سن؟
نئجه فيکيرلشيب تاپيب گؤره سن؟
آنا کئچميشيني مانقورت اوغولا،
آنلاتا بيلميردي سوروشماغيلا.
ايسته دي بوراخا سوال-سورغونو،
تلقينله آنلاتا کيم اولدوغونو؛
سنين آدين يولاماندير، يولامان.
سن منيم اوغلومسان، من سنين آنان.
من نايمان-آنايام،سنده بير نايمان.
سن مانقورت يوخ، يولامانسان،يولامان.
دونانبايدير سنين آتانين آدي.
منده نايمان-آنا، اونون آروادي.
سال يادينا کيمسن، کيمين اؤولادي.
هاردا سنين ائلين-اوبان يولامان؟
او گئدنده اووا سنله گئدردي.
سنه اوخ آتماغي او اؤيره دردي.
آنان سني گؤردو، دئشيلدي دردي،
نئجه ائيله مه سين فغان يولامان؟
مانقورت آناسي نين دئديکلرينه،
قولاق آسيردي تام قئيدسيزليکله.
اوردا جيريلدييان چييرتکه يه ده،
يقين کي او قولاق آساردي بئله.
اوندا نايمان-آنا سوردو يئنيدن،
-بس نه لر وار اييدي بورا گلمه دن؟
مانقورت بيرجه کلمه دئدي کي؛ هئچنه.
-گئجئيدي يا گوندوز؟ دئدي کي؛ هئچنه.
-کيمينن دانيشماق ايستيردين سن؟
قيسساجا بير جواب وئردي؛ آيينان.
-سن سئوردين نيين اولسون دئ گؤرک؟
دئدي کي هؤرويوم آغامينکي تک.
-قوي گؤروم بير سنين باشينا اونلار،
نه لر گتيريبلر هانسي اويونلار؟
دييه ال اوزاتدي اونون باشينا.
بو ايش هئچ گلمه دي اونون خوشونا.
سيچراييب چکيلدي بيردن قيراغا،
قويمادي باشينا ال اوزاتماغا.
ايکي اللي پاپاغيندان توتاراق،
چؤنبه ليب اوتوردو آنادان ايراق.
آنا بيلدي اونا ال وورماق اولماز.
باشيني يادينا سالماقدا اولماز.
بو واخت گؤردولر کي بيري اوياندان،
دوه نين اوستونده گلير اوزاقدان.
آنا سوروشدو کي بو گلن کيمدير؟
دئدي منيم اوچون يئمک گتيرير.
ياخينلاشماقييلا يوان يوانين،
تشويشي چوخالدي نايمان-آنانين.
آنا تئز چکيليب گيزلنمه لييدي.
گلن آدام اونو گؤرممه لييدي.
دئدي دوه سيني او مينه-مينه،
-دؤنه جگم، اونا هئچنه سؤيله مه.
اوغلو باخدي هئچ بير جواب وئرمه دي.
وئجينه دئييلدي، دؤندو-دؤنمه دي؟
آغماياني مينيب سوررکن آنا،
بيلدي سهو ائله ييب گئجيميش آما.
دوه سيني اوغرون-اوغرون دالدادا،
اوردان چکيب گئتمه لييدي پييادا.
چون دوه اوستونده اوتورماق همان،
گؤرموشدو آناني او يوان يوان.
آنا اوزاقلاشدي اوتلاق يئريندن.
او گلن آدامين ايتدي گؤزوندن.
قيراغي يووشانلي دره يه گيردي.
کوللوغون ايچينده ايزين ايتيردي.
دوه ني خيخلادي دره ديبينده،
آياغا قالخماغا قويمادي بيرده.
آستا-آستا هندوري ايزله دي.
ايشين سونو نولدوغونو گؤزله دي.
يورتا-يورتا اودا گليب چاتميشدي،
آما آراديغي ايتيب باتميشدي.
بئله کي بللييدي او يوان يوان،
بو عجيب اولايدان اولموشدو حئيران.
بويلانا-بويلانا معطل قالميشدي.
اوخ-يايلا، نئيزيله سيلاحلانميشدي.
نئجه اولابيلر اوبويدا دوه،
اوستونده بير آدام اوندان علاوه ،
گوندوز، ايشيق-آيدين او باخا-باخا،
گؤزونون اؤنونده يوخلوغا چيخا؟
کسديره بيلميردي سورسون هايانا.
گاه بويانا سوردو، گاهدا اويانا.
گاه ساغا يوگوردو، گاه سول طرفه،
اونون لاپ يانيندان کئچدي سون دفعه .
نه ياخشي ايشلتميش آنا عاغليني،
باغلاميشدي دوه سي نين آغزيني.
گوماني گلميشدي بيرجه يايليغا،
قافا ايشلر ايش دوشنده دارليغا.
اولا بيلردي کي دوه بؤيورسون،
يوان يوان دؤنوب اورا يويورسون.
نايمان-آنا يووشانليغين داليندا،
او يوانيوانين قيزغين حاليندا،
ورنداز ائتميشدي بوي-بيچيميني،
گؤرکميني، چوپور اوزده چيليني.
قارا قيللي پاپاغي نين اوجلاري،
قاييق بورنو کيمي قالخميش يوخاري.
پاپاغين آلتيندان چيخان توکلري،
بوينونون آرديندا جوت هؤروکلري،
قوتور کئچيده کي قزيل کيمييدي.
شيشکين صيفتيده چوخ گرگينييدي.
آياق اوزنگيده، ديکه ليب دورموش،
نئيزه-ياراغيني اله گؤتورموش.
حاضير وضعييتده هئي بويلانيردي.
گؤزلريده يامان پاريلداييردي.
بو ساري-اؤزگي غصب ائدنلرين،
اينسان قول ائتمگي کسب ائدنلرين،
گؤروندويو کيمي بودا بيرييدي.
مانقورتون اؤز آغاسييدي، ميرييدي.
چؤلون آراسيندا يالنيز بير آرواد،
الي يالين،بوم-بوش،نه سيلاح نه زاد،
بئله امانسيز بير يوان يوانا،
نه ائده بيلردي او نايمان-آنا.
يوان يوان بير آز دوراندان سونرا،
بيرده گؤز گزديردي اويان-بويانا.
اوراني ترک ائديب دؤندو گئرييه،
اؤز يولونو چکيب گئتدي سورويه.
گون باتا-باتدئيدي آخشام دوشوردو.
هاوا اوز توتموشدو گئجه يه دوغرو.
سونرا هاوا بيردن-بيره قارالدي،
گئجه نين ظولمتي هرياني آلدي.
گؤيلرين شفقي ويدالاشيردي.
اولدوزلار هيملشيب پيچيلداشيردي.
آنا او گئجه ني بو چؤللوکلرده،
کئچيردي اوغلونا ياخين بير يئرده.
اوغلونون يانينا هله گئتمه دي.
چکيندي، گئتمه يه اورک ائتمه دي.
فيکرينده يئر وئردي بو احتيمالا،
کي آدام سورونون يانيندا قالا.
آنا چوخ دوشونوب دوراندان سونرا،
او گئجه گلدي بير قطعي قرارا؛
کي اوغلونو اوردان قورتارمالييدي،
چاليشيب اؤزويله آپارمالييدي.
اريیيردي اؤز-اؤزونو يئييردي.
آنانين اورگي بئله دئييردي؛
-مانقورتدي قوي اولسون، دئييب-دينمه سين.
هئچنه باشا دوشمورسه ده، دوشمه سين.
آنجاق اؤز ائلي نين يانيندا قالسين،
چؤلده قول اولماقدان جاني قوتارسين.
چوخلاري نين باريشديغي ذيللته،
بو موتسوزلوقلارا بو وضعيته،
نيسه هئچ تورلو دؤزه بيلميردي،
دوغما اوغلوندان ال اوزه بيلميردي.
-کيم بيلير؟ بلکه ده گلندن سونرا،
او دوغما يئرلري گؤرندن سونرا.
قوهوملارلا بير آز دئدي گولوشدو!
اوشاقليق ايللري يادينا دوشدو!
* * *
يئنه نايمان-آنا گونش دوغمادان،
ميندي آغماياني يوللاندي اوردان.
هرلنه-هرلنه سحرين صوبحو،
دونن آيريلديغي سورويه سوردو.
ياواش-ياواش هاوا ايشيقلانديقجا،
سورو گؤرونوردو ياخينلاشديقجا.
اونو بوتؤولوکجه گؤرندن سونرا،
چوخ ديقت ائديردي دوشمه سين تورا.
باخدي کي دوننکي او يوان يوان،
گئديب يا هله ده اوردامي الان؟
کيمسه اولماديغين يقين ائيله دي،
اوغلونو چاغيردي بئله سؤيله دي؛
-يولامان،يولامان، يولامان سلام.
گلديم من يئنه ده هارداسان بالام؟
اوغلو بيردن دؤنوب باخاندا اونا،
سئوينجيندن چکدي ايچيني آنا.
آما چوخ کئچمه دن او باشا دوشدو،
کي اوغلو سادجه سسه دؤنموشدو.
او چاليشيردي کي يئنه ده هله،
اوغلونون يادداشي بلکه ديريله.
-فيکيرلش آديني سال بير يادينا،
دئيه ايسته ييردي اونو قانديرا.
-سنين آدين مانقورت دئييل يولامان.
آتان دونانبايدير، منده کي آنان.
سن نايمان ائلي نين بؤيوک کؤچونده،
يولدا دوغولموسان ائل کؤچن گونده.
اونونچون آديني يولامان قويدوق.
کؤچوده ساخلاديق يولدا دايانديق.
يولون آراسيندا ائل کؤچه-کؤچه،
توي-بايرام ائيله ديک اوچ گوندوز-گئجه.
اونون ايستي ميخي بو سويوق داشا،
باتماسادا سؤيله ييردي بير باشا.
اومود ائيله ييردي عبث اولسادا،
قارالميش شووردا ايشيق يارادا.
قيفيللي قاپيني دؤيجله ييردي.
دئديگي سؤزلري بيرده دئييردي.
-سنين آدين يولاماندي، يولامان.
آتان دونانبايدي، منده کي آنان.
سونرا گؤتوردويو اؤز يئمگيندن،
سويوندان،دنيندن،دوز-چؤرگيندن.
يئديرتدي، ايچيرتدي سؤز دئيه-دئيه،
سونرادا باشلادي لايلا دئمه يه.
مانقورتا خوش گلدي آنا لايلاسي.
ياتدي اورگينه حزين نواسي.
بو ياتيملي سسدن او خوشلاناراق،
ساکيتجه دايانيب آسيردي قولاق.
بيرانليق مانقورتون حرکتينده،
اونون يانيق-دونوق سير-صيفتينده،
بير سئوينديريجي حالت ياراندي،
آنا بونو گؤردو داها ايناندي.
ديرندي اوغلونو اينانديرماغا،
اونونلا قوشولوب ائله وارماغا.
مانقورتون بئينينه گيره بيميردي،
قارالميش عاغلينا وورا بيلميردي،
نئجه او اوتلاغي ترک ائتمک اولار؟
او گئتسه بس اوندا سورو نئجولار؟
يوخ، آغاسي دئييب سؤزه اويماسين.
سورونو قوروسون گؤزدن قويماسين...
و يئنه ده آنا بونونلا بئله،
اومودونو الدن وئرميردي هله.
او باغلي قاپيني دؤيجله ييردي،
دئديگي سؤزلري بيرده دئييردي؛
-سنين آدين يولاماندي، يولامان.
آتان دونانبايدي، منده کي آنان.
ائلئ قاريشميشدي آنانين باشي،
جيدي اولدوغوندان اونون تلاشي،
بيلمه مشدي نه واخت گون آخشام اولدو.
بيردن باش قالديريب باخاندا گؤردو؛
دوننکي او آدام گلير، نه گلير؟!
دوه نين اوستونده دوشور ديکه لير.
دوه ني شاللاقلير او قووا-قووا،
گئتديکجه سورئتين آرتيرير داها.
نايمان-آنا فورصتي ايتيرمه دن،
ميندي آغماياني او يئتيشمه دن.
بير قدر اوتلاقدان اوزاقلاشميشدي،
بير يوانيواندا قارشيدان چيخدي.
يوگوروب آنانين يولونو کسدي.
اودا بئله گؤروب داها تلسدي.
آغماياني بيردن قوپاراقلادي،
باشيني بلادان اوزاق ساخلادي.
ايلديريم سورعتله چيخدي آرادان.
قووا-قووا اوزاقلاشدي اورادان.
آغمايا قوتاردي نايمان-آناني،
آغمايايا مگر چاتماق اولارمي؟
يوايوانلاردا گالدي آرخادا،
نئيزه لري الده باغيرا-باغيرا.
آما کي اولمادي آنا خبردار،
الي بوشا چيخان يوان يوانلار،
اؤز اورکلريني سويوتماق اوچون،
مانقورتو اوکي وار دؤيدولر اوگون.
مانقورت دئدي؛ -دئييردي کي آنامدي.
آنجاق اوندان نه گؤزله مک اولاردي؟
-آنان دئييل! سنين يوخ آنان-زادين.
بيليرسن هئچ نييه گليب او قادين؟
ايسته يير کي پاپاغيني چيخارا،
سونرادا باشيني وئره بوخارا.
چاليشيرديلار کي يوانيوانلار،
يازيقين جانينا قورخو سالالار.
مانقورت ائشيدنده بئله سؤزلري،
چيخدي کلله سينه اونون گؤزلري.
يازيق قورخوسوندان بوينونو قيسيب،
بير تله يه دوشموش هئيوان تک ميسيب،
ايکي اللي پاپاغيندان توتاراق،
چؤنبه ليب اوتوردو اونلاردان ايراق.
يوان يوان بئله گؤردوکده اونو،
اوخ-ياي وئردي دئدي؛ -قورخما آل بونو!
بيرده اونا -نيشانلا گؤروم! دئيه
قيللي پاپاغيني توللادي گؤيه.
مانقورت نيشانلاييب اوخو آتاندا،
اوخ پاپاغي دليب کئچدي بير آندا.
-گؤرها! دئيه تعجوبله دايانير،
-الي نين يادداشي هله ده قالير!
* * *
نايمان-آنا هورکودولموش قوش کيمي،
ياورودان، يووادان قووولموش کيمي،
وورنوخوردو بير يول تاپا بيلميردي.
فيکري بو قونودان قوپا بيلميردي.
نئيله سين؟ نه ياپسين؟ هايانا وارسين؟
اوغلونو نه طهر اوردان قوتارسين؟
گؤره سن اوغلونو يوان يوانلار،
سورويله بيرليکده آپاراجاقلار،
اؤز اوردولاري نين هندورينده،
اونون الي چاتماز بليرسيز يئره،
يوخسا او دوزلرده يولا-يولاغا
پوسقو قوياجاقلار اونو توتماغا؟
خياللارين دنيزينده بو ساياق،
حالاي ووروب گيزلين گزيردي آنجاق.
او حالدا اونلاري دالدا-بوجاقدان،
گودوب گؤز آلتينا آلدي اوزاقدان.
گؤرنده سورودن چکيب گئتديلر.
اوردان اوزاقلاشيب گؤزدن ايتديلر.
گلدي بو قرارا سئوينه-سئوينه؛
اوغلونون يانينا قاييتسين يئنه.
ايندي قطعي فيکري آنانين آنجاق،
اولموشدو اوغلونو ائوه آپارماق.
باشينا هرنه ايش گليبسه اونون،
نئيله سين تقصيري دئييل اؤزونون.
اونوندا طالعي بئلئيميش بلکه،
سوچو يوخ، دوشمنلر ساليب بو کؤکه.
ايندي نه اولورسا قوي اولسون آنجاق،
آنا اونو قوللوقدا قويماياجاق.
قوي بو هاقسيزليغي گؤرسون نايمانلار،
بيلسينلر باسقينچي يوان يوانلار،
اونلارين دؤيوشکن اوغوللاريني،
نئجه باشدان آليب عاغيللاريني،
نه گونه ساليرلار اسير دوشه ني،
آرتيق تانيسينلار رذيل دوشمني.
قوي غضبلنسينلر، سيلاحلانسينلار،
باسقينچي ياد ائلدن قيصاص آلسينلار.
مسله يئر تورپاق دئييلکي بيرجه،
بو تورپاق هامييا وار يئترينجه.
رذيل عمللري باسقينچيلارين،
بوتون پيس ايشلري بو آلچاقلارين،
نه بيرجه يارامير بو يئره-يوردا،
حاق وئرمير اونلارلا قونشولوقادا.
بئله فيکيرکرله او نايمان-آنا،
قاييديردي اؤز اوغلونون يانينا.
قوي-گؤتور ائديردي يولو بير باشا،
نئجه سالا بيلسين اوغلونو باشا؟
اونو اينانديرسين نه طهر، نئجه؟
اونونلا قوشولوب قاچسين او گئجه.
* * *
توران قاريشيردي آخشاملاشيردي.
گئجه ده چؤکمه يه حاضيرلاشيردي.
يئنه ده آغمايا يونگول يئريشله،
ايره لي گئديردي دوزله اؤروشله.
آنا چاتا-چاتدا آلاقارانليق.
قلبينده چيرپينتي، بير نيگارانليق.
اوزونده بللييدي کدري قمي.
داهادا جيدييدي اونون گؤرکه مي.
اوتلاقا چاتاراق سورويه واردي،
بويلانا-بويلانا اوغلون آختاردي.
او گؤره بيلمه دي اوغلو هاردادي.
دئمه، بير دوه نين دالداسيندادي.
اونون يوکلو اولان اؤز دوه سيده،
اوتلايير، نوختاسي سورونور يئرده.
آنا بو دورومدان تعجوبلندي.
اوغلونو چاغيردي،بئله سسلندي؛
-هارداسان يولامان؟ هارداسان اوغلوم؟
جواب وئر يولامان، من يئنه دؤندوم.
مانقورتدا آنانين بئله حاليندا،
دالدالانميش بير دونين داليندا.
حاضير دايانميشدي الينده اوخ-ياي،
اونو نيشانلاميش اووچولارا تاي.
سون شوعاعلاريندان باتان گونشين،
گؤرمک، اونون اوچون اولوردو چتين.
گودوردو کي آرواد لاپ ياخينلاشسين،
فورصت گؤزله ييردي اوخو بوراخسين.
آنا چوخ ناراحات اولدوغو اوچون،
گؤرموردو اوغلونون اوردا اولدوغون.
-هارداسان يولامان؟ هارداسان اوغلوم؟
جواب وئر يولامان، من يئنه دؤندوم.
اونو سسله ييردي نيگاران حالدا.
بيردن گؤردو اونو دؤنوب باخاندا.
بيرجه -آتما اوغلوم! او دئيه بيلدي.
ائله آغماياني مهميزله ييردي،
کي سوروب اوغلويلا اوز-اوزه گلسين،
بير طهر فيکريني اونون دؤندرسين.
ائله، آتما اوغلوم! دئمگي بيلدي.
سؤز قالدي آغزيندا، سسي کسيلدي.
مانقورت چکيب بوراخاراق اوخونو،
دلدي آناسي نين سول قولتوغونو.
بو اوخ بير اؤلومجول ضربه ايدي اونا.
ييخدي سالدي دوه سي نين بوينونا.
آنانين يايليغي اؤزوندن اؤنجه،
باشيندان آچيلدي، يئره دوشونجه،
بير گؤزل قوش اولدو اوچدو هاوايا،
آنانين سؤزلرين اوخويا-اوخويا؛
سنين آدين يولاماندير، يولامان.
سن منيم اوغلومسان، من سنين آنان.
من نايمان-آنايام،سنده بير نايمان.
سن مانقورت يوخ، يولامانسان،يولامان.
دونانبايدير سنين آتانين آدي.
منده نايمان-آنا، اونون آروادي.
سال يادينا کيمسن، کيمين اؤولادي.
هاردا سنين ائلين-اوبان يولامان؟
او گئدنده اووا سنله گئدردي.
سنه اوخ آتماغي او اؤيره دردي.
آنان سني گؤردو، دئشيلدي دردي،
نئجه ائيله مه سين فغان يولامان؟
روايته گؤره ساري-اؤزکده،
دونانباي قوشق وار او گوندن بري.
هر واخت بير يولچويا او راست گلنده،
اوچاراق اوخويور همان سؤزلري.
آنا قلبينده کي اوغول کدري،
اونو قوربان وئردي قودورقانليغا.
بئله آد وئريلدي او واختدان بري،
آنانين ياتديغي او مزارليغا؛
آنا-بئييت يني آنا مسکه ني.
نظمه چکن: کريم ماماغانلي